ਪੰਜਾਬੀ ਪੋਸਟ ਸੰਪਾਦਕੀ
ਬੀਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜਾ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਨਫ਼ਰਤ ਆਧਾਰਿਤ ਉਹਨਾਂ ਜੁਰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਅੰਕੜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ। 2020 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਭਰ ਵਿੱਚ 2,669 ਨਫ਼ਰਤ ਆਧਾਰਿਤ ਜੁਰਮ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜੋ ਕਿ 2019 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 37% ਵੱਧ ਸਨ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨਫ਼ਰਤ ਆਧਾਰਿਤ ਜੁਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਨਸਲ ਆਧਾਰਿਤ ਜੁਰਮਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਈਸਟ ਏਸ਼ੀਅਨ ਜਿਆਦਾ ਕਰਕੇ ਚੀਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ 301% ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਣ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਰੰਭ ਹੋਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਹਨਾਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਨਫਰਤ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਬਾਰੇ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਇੰਸਦਾਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉੱਠੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਣ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਲਿਖਾਉਣ ਲਈ ਹਿੰਮਤ ਜੋੜ ਪਾਏ।
ਅੰਕੜਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੇਸ਼ੱਕ 2020 ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਫ਼ਤਰ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ 2017 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਤੀਜਾ ਸਾਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 16% ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਵਾਪਰੀਆਂ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 613 ਸੀ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2020 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 515 ਰਹਿ ਗਈ। ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਸਲਾਮਾਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 55% ਕਮੀ ਆਈ। ਜੇ 2019 ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਾਮਾਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 182 ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਤਾਂ 2020 ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 82 ਰਹੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ 5% ਵਾਧਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਯਹੂਦੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ 2019 ਵਿੱਚ 306 ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜਦੋਂ ਕਿ 2020 ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 321 ਹੋ ਗਈ। ਸਮਲਿੰਗੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਨਫ਼ਰਤੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ 2% ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਫ਼ਰਤ ਆਧਾਰਿਤ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਨੋਵਾਸਕੋਸ਼ੀਆ (70%), ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ (60%), ਸਸਕੈਚਵਨ (60%), ਅਲਬਰਟਾ (39%) ਅਤੇ ਉਂਟੇਰੀਓ (35%) ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਵੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਰੂਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਉੱਤੇ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਾਫਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਨ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਬੇਦੋਸਿ਼ਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਵੇਂ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ਕੋਵਿਡ 19 ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਚੀਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਝੱਲਣੀ ਪਈ ਹੈ।
ਆਖ਼ਰ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਆਧਾਰਿਤ ਜੁਰਮ (Hate Crime) ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀ ਹੈ? ਵਿਤਕਰੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਜਿਕ ਧੜੇ ਜਾਂ ਫਿ਼ਰਕੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨਾ ਨਫ਼ਰਤ ਆਧਾਰਿਤ ਜੁਰਮ (Hate Crime) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਕਾਰਣ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਸਲ, ਅਪਗੰਤਾ, ਭਾਸ਼ਾ, ਕੌਮੀਅਤ, ਸਰੀਰਕ ਦਿੱਖ (ਜਿਵੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਦਸਤਾਰ), ਧਰਮ, ਲਿੰਗਕ ਪਹਿਚਾਣ ਆਦਿ ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ, ਕਤਲ ਕਰਨਾ, ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕੋਹੜ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਨੇਮ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਏ ਹਨ ਪਰ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਈ ਕਾਰਣਾਂ ਕਰਕੇ ਪਨਪਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਦੋਜਹਿਦ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਹਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਸੌੜੀਆਂ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਵਲਗਣਾਂ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਉੱਠ ਕੇ ਦੂਜੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਖੁਦ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣਾ ਚੰਗਾ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਤਤਪਰ ਹੋਣਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਹੈ।