ਲਾਹੌਰ, 21 ਅਪ੍ਰੈਲ (ਪੋਸਟ ਬਿਊਰੋ)- ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਕੋਟ ਲਖਪਤ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀਆਂ ਸੀਖਾਂ ਪਿੱਛੇ ਭਾਰਤੀ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਨਵੀਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ 19 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਪਰਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ 39 ਸਾਲਾ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜੋ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਾਫੀ ਖੌਫਨਾਕ ਹੈ।
ਓਥੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਅਟਾਰੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜੇ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਟ ਲਖਪਤ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ 14 ਭਾਰਤੀ ਤਸੀਹੇ ਸਹਿੰਦੇ-ਸਹਿੰਦੇ ਪਾਗਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਇਲਾਜ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਿਵੇਂ ਆਏ ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਜੰਜੀਰਾਂ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਢਿੱਡ ਭਰ ਕੇ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਡੋਡਾ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਬਡਰਾਵਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਅਵਾਲੀ ਮਸਾਰੀ ਦੇ ਧਰਮ ਸਿੰਘ (39 ਸਾਲ) ਦੇ ਹਨ। ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੈਂ 2003 ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਜੰਮੂ ਦੇ ਸਾਂਬਾ ਬਾਰਡਰ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰੇਂਜਰਜ਼ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਫੜ ਕੇ ਕੁੱਟਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਦੋ ਸਾਲ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਸਿਰਫ ਖਾਣਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਮਰੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਹੱਥ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। 2005 ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਫੌਜ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਜਾਸੂਸ ਐਲਾਨ ਕੇ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸਾਬਤ ਨਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤਣ ਲਈ ਕੋਟ ਲਖਪਤ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ 31 ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਕੈਦੀ ਵੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 14 ਪਾਗਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸਾਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਜਾਸੂਸੀ ਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੈਦੀ ਨਸਵਾਰ ਤੇ ਸਿਗਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਕੈਦੀ ਬਿਮਾਰ ਹਨ। ਜੰਜੀਰਾਂ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖੇ ਕੈਦੀ ਹੋਸ਼ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅੱਜ 39 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹਾਂ। ਮਾਂ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮੈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਂ। ਉਥੇ ਜੇਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਸੀਹਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤੀਆਂ ਉੱਤੇ ਅਤਿਆਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੱਬ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਪਰਤ ਆਇਆਂ।'ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਟਾਰੀ ਬਾਰਡਰ ਉੱਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਜਾਂਚ ਪਿੱਛੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁਆਰੰਟਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਟਾਰੀ ਬਾਰਡਰ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਸ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਅਫਸਰ ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ ਮੁਤਾਬਕ ਕੁਆਰੰਟਾਈਨ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।